Czym jest ekshumacja zwłok?
Ekshumacja jest tematem, który wiążę się w wieloma wątpliwościami i rodzi wiele pytań. Konieczność przeprowadzenia ekshumacji jest dużym wyzwaniem dla rodziny Zmarłego – zwłaszcza od strony psychologicznej. Powstaje nieraz przy tej okazji wiele niejasności natury formalnej.
Podstawy prawne ekshumacji
Ekshumacja to proces, który polegają na wydobyciu szczątków z miejsca, w którym zostały złożone. Warunki ekshumacji są dokładnie określone w przepisach prawnych (ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295) oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Z 2001 r., Nr 153 poz. 1778)). Ustawa m.in. precyzuje, że ekshumację można przeprowadzić w terminie od 16 października do 15 kwietnia. Przeprowadzenie ekshumacji w innym terminie możliwe jest – w wyjątkowych okolicznościach – jedynie za zgodą Inspektora Sanitarnego.
Niezbędne formalności
Przeprowadzenie ekshumacji wiąże się z wypełnieniem szeregu formalności, wymaganych prawem. Najpierw należy określić, na jaki cmentarz – bądź na jakie miejsce na dotychczasowym cmentarzu – będą przeniesione wydobyte z grobu szczątki. Następnie należy się skontaktować z Powiatowym Inspektorem Sanitarnym aby uzyskać decyzję administracyjną, na mocy której nastąpi wydobycie zwłok z grobu. W tym celu należy wypełnić wniosek o zezwolenie na ekshumację zwłok.
Proces ekshumacji nadzorowany jest przez Sanepid, którego przedstawiciel najczęściej jest obecny na cmentarzu w trakcie procedury. Za jej przeprowadzenie natomiast odpowiedzialny jest zakład pogrzebowy, wybrany przez rodzinę zmarłego bądź instytucję zlecającą ekshumację.
Istnieje także konieczność uzyskania odpowiedniego zezwolenia od administracji cmentarza, na którym pochowane jest ciało zmarłego.
Dopiero po uzyskaniu wszystkich tych dokumentów można ustalić termin ekshumacji, który musi zostać przedstawiony zarządowi cmentarza, na który szczątki zostaną przeniesione. Należy też pamiętać, aby odebrać kartę zgonu i przekazać ją administracji nowego cmentarza.
Przebieg ekshumacji
Proces ekshumacji od strony logistycznej jest zróżnicowany w zależności od czasu, który upłynął od pochówku. Należy pamiętać, że ciało ludzkie ulega mineralizacji zwykle w ciągu 10-20 lat – w zależności m.in. od rodzaju gleby. W przypadku, gdy ciało nie uległo jeszcze mineralizacji, zostaje ono wydobyte wraz z trumną i przeniesione do nowego miejsca pochówku. Jeśli natomiast ciało już uległo procesowi mineralizacji, po wydobyciu szczątków z grobu są one umieszczane w przygotowanej do tego celu nowej trumnie ekshumacyjnej.
Osoby uprawnione do żądania ekshumacji
Ekshumację wykonuje się na wniosek upoważnionych do tego osób. Mogą o nią wystąpić głównie osoby połączone ze zmarłym stopniem pokrewieństwa – zawsze odpowiednio motywując swoją prośbę i przedstawiając pozwolenie na wykonanie ekshumacji, uzyskane od Inspektora Sanitarnego.
Wniosek o ekshumację może wpłynąć także ze strony prokuratury lub sądu. Dzieje się tak, jeśli zaistnieją wątpliwości w sprawie przyczyn śmierci, które są możliwe do wyjaśnienia jedynie w ten sposób.